Ακολουθεί άρθρο του Ιστορικού ερευνητή – κ. Παναγιώτη Ιατρόπουλου ο οποίος επισκέφθηκε το χωριό μας και ήταν ο κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση για τη μάχη της Χρύσως, στις 19/8/2025
ΧΡΥΣΩ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ 19/8/2025
Όταν βρίσκεται κάποιος στα χωριά των Αγράφων αποκτά αυτόματα εκείνη τη βαθύτερη, παλαιότερη, αναλλοίωτη και αδιαμεσολάβητη ταυτοτική σχέση με την ουσία του περιεχομένου που λέγεται Ελλάδα. Ο χώρος, ο χρόνος και οι άνθρωποι δημιουργούν το αναγκαίο πλέγμα που εκτός από συγκίνηση, επιφέρουν ταυτόχρονα ολική επαναφορά στη βάση του Ελλαδικού ζητήματος. Θα αναρωτηθεί κανείς γιατί μόνο εκεί? Προφανώς και αλλού στη πατρίδα μας κρύφτηκαν ή φώλιασαν ελπίδες που διατήρησαν και αναπαρήγαγαν τα του γένους μας σε κρίσιμους περιόδους που φαίνονταν ότι όλα είχαν χαθεί. Στην οροσειρά όμως που βόρεια συνδέεται με την Πίνδο και νότια καταλήγει στο Παρνασσό δηλαδή στα Άγραφα, συναντούμε τον μεγαλύτερο όγκο, το μεγαλύτερο βάρος και τη μεγαλύτερη έκταση, τη βάση όπου και δύσκολα και εύκολα διατηρηθήκαμε για να βγούμε στο ιστορικό προσκήνιο με αξιώσεις. Είναι μακριά από τους κάμπους πιο κοντά και στο Θεό που προίκισε τα χωριά τους με ονειρικό σύνδρομο για να είναι ελεύθερη η φαντασία των ανθρώπων, ίδια με τη ζωή τους. Όταν οι κατακτητές επέδραμαν στα χωριά εκεί, αυτό είχαν σαν στόχο. Τον χώρο που επωάζει την Ελευθερία που γεννά ανάλογη ζωή. Τον Δεκέμβρη του 1942 στη Χρύσω η επιδρομή των Ιταλών είχε στόχο να καταστρέψει ένα από τα χωριά τροφοδότη με μαχητές Ελευθερίας. Η σκληρή αντίσταση των χρυσιωτών είχε επίσης σκληρά αντίποινα αλλά πάντα έτσι γίνεται… Αυτό που μένει στο τέλος και καταγράφεται από την ιστορία που μεταδίδεται σαν εμμονική συνέπεια στις παρακαταθήκες. Για να είναι κανείς ελεύθερος πρέπει να είναι γενναίος. Τότε μόνο είναι ευτυχισμένος. Αλλά για να συμβαίνει αυτό δεν θα πρέπει να φοβάται τις συγκρούσεις. Από τότε χιλιάδες χρόνια τώρα δεν έχει αλλάξει τίποτα… Το ίδιο περιβάλλον μέσα στη πλούσια απεραντοσύνη των βουνών ,της πέτρας ,του φωτός, των νερών που μιλούν, διηγείται τη ζωή των ανθρώπων σα να τους λέει πως ζωή δεν είναι αυτό που ζουν αλλά εκείνο που θυμούνται για να διηγούνται. Μην αλλάξετε τίποτα… Θα ήταν παράλειψη αν δεν σημείωνα την εκκωφαντική απουσία της πολιτείας από τα Άγραφα. Παρακολουθεί από μακριά τον καθημερινό αγώνα των κατοίκων αντί να συμμετέχει, ανήμπορη ίσως αδιάφορη σαν δυσανεκτική, σε κάθε περίπτωση αποφεύγει να… συστηθεί . Υπάρχει, υφέρπει η βασανιστική υποψία. Μήπως δε γνωρίζονται… Ποιος θα μπορούσε να το πιστέψει….
Με σεβασμό και εκτίμηση
Παναγιώτης Κ. Ιατρόπουλος